Ik vertelde in het verslag van gisteren al dat er in Åland weinig te zien of the beleven valt. Na een dagje wandelen op het schiereiland waar het hoofdstadje Mariehamn ligt, moeten we concluderen dat het een bijzonder oninspirerende en wat troosteloze plaats is. We zouden alleszins niemand aanraden om speciaal naar Åland te komen. Maar we hebben wel wat geleerd, en toch ook wat gezien.
Eerst een aantal dingen die we geleerd hebben vandaag:
Åland is een autonome en gedemilitariseerde regio van Finland en bestaat uit een uitgestrekte archipel in de Oostzee tussen Zweden en Finland. De regio bestaat uit bijna 7.000 eilanden van minimaal 0,25 hectare, en daarnaast nog zo’n 20.000 kleinere eilanden en rotsen. Het grootste eiland is Fasta Åland, waar circa 90% van de bevolking woont. Daar bevindt zich ook de hoofdstad, Mariehamn, waar de ferry toekomt en waar we ook logeren.
Sinds mensenheugenis wordt er al Zweeds gesproken op de eilanden en dat is hier ook de enige officiële taal. Tot 1809 waren de Åland-eilanden een vrij zelfstandig onderdeel van het koninkrijk Zweden. In dat jaar moest Zweden echter Finland, inclusief Åland, afstaan aan Rusland. Zo werd Åland een deel van het grootvorstendom Finland binnen het Russische Rijk. Toen het Russische Rijk na de revolutie van 1917 uiteenviel, hielden vertegenwoordigers van de gemeenten op Åland een geheime vergadering in de volkshogeschool van de eilanden en besloten te verzoeken om aansluiting bij Zweden. Een delegatie ging met een massaal door de lokale bevolking getekende petitie naar de Zweedse koning. Ondertussen verklaarde ook Finland zich onafhankelijk, maar het wilde geen afstand doen van de eilanden en bood hun in 1920 in plaats daarvan zelfbestuur aan in de vorm van een Autonomieverdrag. Dit werd door de Ålanders afgewezen. Het voorstel werd voorgelegd aan de juist opgerichte Volkenbond. In 1921 kwam die met een compromisvoorstel: Finland kreeg de soevereiniteit over de eilanden, maar werd verplicht de Zweedse cultuur, taal en gebruiken en het door Finland zelf aangeboden zelfbestuur te handhaven. Bovendien werd besloten dat de eilanden zouden warden gedemilitariseerd en neutraal zouden zijn. Na de nodige aanpassingen van het Autonomieverdrag van 1920 werd op 9 juni 1922 de eerste zitting van het nieuwe landsting [het parlement) gehouden. Sindsdien is 9 juni een nationale feestdag op de eilanden. Het Autonomieverdrag werd in 1951 en 1993 vernieuwd en kan alleen met wederzijdse goedkeuring warden gewijzigd.
De belangrijkste gebieden waarover de Ålanders zelf beslissen zijn:
- onderwijs, cultuur en monumentenzorg;
- gezondheidszorg en milieu;
- openbaar vervoer;
- lokaal bestuur;
- politie;
- communicatie, radio en televisie.
Waarover beslist de Finse staat?
- buitenlandse zaken;
- het grootste deel van het privaat- en strafrecht;
- de gerechtelijke macht;
- douane.
Åland neemt ten opzichte van de EU een speciale positie in. Zo kan je als niet-Ålander geen onroerend goed kopen en ook het vrije verkeer van goederen is beperkt. Dat laatste zorgt er dan weer voor dat er duty-free winkels op veerboten zijn – in principe verlaten die Europa niet als ze van Finland naar Zweden varen. Door een tussenstop op het autonome Åland kunnen ze wel taxfree diensten aanbieden.
Wat ons ook opviel waren de ladders die op de meeste huizen naar de schoorsteen lopen. Dat blijkt een wettelijke verplichting te zijn: de ladders zijn bedoeld voor schoorsteenvegers. Volgens de regelgeving moeten schoorstenen jaarlijks worden schoongemaakt, en daarom moet er een vaste, veilige toegang zijn tot het dak voor schoorsteenonderhoud.
En de huizen hier hebben ook geen individuele brievenbussen, maar die staan voor verschillende huizen gecombineerd in groepen naast de weg.
We kwamen vandaag ook langs een “discgolf”. Dat is een golfterrein waar je in plaats van met golfballetjes, met een soort frisbees gooit, om die in zo weinig mogelijk worpen tot in een frisbee-vangnet te krijgen.
Maar wat ons vooral opgevallen is, is dat Mariehamn een wat troosteloze aanblik heeft, o.a. door de veel te brede, grote, lege straten.
Gelukkig waren er ook wat mooie of grappige dingen te zien:
