Na een trip van amper twee uur op de ferry kwamen we in de hoofdstad van Finland toe. Op de boot hadden we een Helsinki City Card 48h gekocht, waarmee je 48 uur heel wat musea kan bezoeken en het openbaar vervoer kan nemen. Daarmee konden we dan ook meteen de tram nemen tot in het centrum, naar ons hotel. En meteen voelden we een andere vibe: Helsinki is veel cosmopolitischer dan de steden die we tot nu toe hebben bezocht (waar nochtans ook hoofdsteden tussen zaten: Vilnius, Riga en Tallinn). Helsinki is meer een stad voor ons.
Er vielen ons tijdens de tramrit al een aantal dingen op:
- Alle haltes en aankondigingen gebeuren in twee talen: Fins en Zweeds. Dat verwonderde ons enigszins, maar later werd ons duidelijk waarom. Het is wel wat verwarrend, omdat de haltes in beide talen vaak compleet verschillend zijn: bv. Ylioppilastalo/Studenthuset, Päärautatieasema/Centralstationen, Hietalahdentori/Sandvikstorget
- Voor het eerst op deze reis zien we vrouwen met hoofddoeken. In de Baltische Staten zijn we die nergens tegengekomen.
- Ook hier zijn er erg veel Amerikaanse toeristen. Dat was ons ook in Tallinn al opgevallen: als je een vreemde taal hoort, is het vaak (Amerikaans) Engels.
Na het inchecken trokken we meteen naar het eerste museum: Kiasma. Zo’n 48-uren kaart heeft het nadeel dat je veel musea op korte tijd moet bezoeken. We zijn hier 3 dagen, maar moeten wat we willen doen van alle “attracties” die bij de kaart horen, op de eerste 48 uur doen. Voor we het museum binnengingen, brachten we een kort bezoek aan de Kampin kappeli (Kapel van de Stilte). De kapel is bedoeld als retraiteplaats in het drukke Helsinki en werd gebouwd in het kader van het designjaar 2012.
Het museum voor eigentijdse kunst Kiasma werd ontworpen door de Amerikaanse architect Steven Holi en was gereed in 1998. Het moderne gebouw vol ronde gangen en trappen toont in wisselende tentoonstellingen zowel Finse als buitenlandse moderne kunst. Van de drie huidige tentoonstellingen vonden we enkel Deep Fate van Monira Al Qadiri interessant. Monira Al Qadiri is een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars in de Golfregio. Ze werd geboren in Senegal, groeide op in Koeweit en studeerde in Japan. Tegenwoordig woont en werkt ze in Duitsland. In Deep Fate gaat ze in op de dubbele rol van olie bij het genereren van rijkdom en het veroorzaken van crises. Buiten staat een groep beelden, samengesteld uit gevonden en bewerkte bronzen sculpturen, waarbij het water uit de ogen van de figuren stroomt. Het kunstwerk heet Women & Children en is gemaakt door de Deense Nina Beier in 2022. Zij ontwierp ook Men, de beeldengroep op een golfbreker in Nieuwpoort, voor Beaufort 2018.
Daarna bekeken we het Centraal Station. Het gebouw is ontworpen door de architect Eliel Saarinen. Hij won de ontwerpwedstrijd voor een nieuw station in 1904, nadat het eerste station van Helsinki, ontworpen door Carl Albert Edelfelt te klein was geworden. Het gebouw is opgetrokken uit Fins graniet. De hoofdingang wordt gemarkeerd door vier reuzen die ieder een enorme, ronde lamp vasthouden.
Eliel Saarinen is de vader van de beroemde architect Eero Saarinen, die onder andere het TWA Flight Center op JFK Airport en de Gateway Arch in St. Louis, Missouri ontwierp.
Dan trokken we naar het Senaatsplein, om hét beeld van Helsinki te bekijken: de Domkerk. Maar die blijkt in de steigers te staan. Mijn eerste teleurstelling daarover maakte snel plaats voor de vaststelling dat ook dat een mooi beeld opleverde, zeker in combinatie met de wolken. Voor het interieur moet je er niet naar toe, dat is erg sober.
Via de Esplanadi, een brede laan met hoge bomen liepen we terug naar het hotel. Onderweg kwamen we de beeldengroep Havis Amanda tegen, een zinnebeeld voor het herrezen Helsinki. Het beeld werd in Parijs gemaakt door de Finse beeldhouwer Ville Vallgren, begin 20ste eeuw. Het werk kreeg in eerste instantie veel kritiek, vooral van vrouwen. De naaktheid en verleidelijkheid werden als ongepast beschouwd. En omdat de zeeleeuwen hangende menselijke tongen hebben, werd gezegd dat ze mannen voorstelden die naar de mademoiselles verlangden. Vallgren volde zich niet aangesproken door de kritiek: hij beschouwde zichzelf als een aanbidder van vrouwen.
In het hotel zocht ik op waarom er, naast Fins, ook zoveel Zweeds te lezen en te horen valt hier in Helsinki. En toen bleek dat Finland officieel tweetalig is. Zowel Fins als Zweeds zijn erkende nationale talen en hebben een gelijkwaardige status. Volgens de Finse taalwet moeten officiële aanduidingen, zoals halte- en straatnamen, in beide talen worden weergegeven in tweetalige gemeenten zoals Helsinki. Toch heeft slechts ongeveer 5% van de Finnen Zweeds als moedertaal. De reden blijkt historisch te zijn: Finland was eeuwenlang onderdeel van Zweden. Hierdoor is het Zweeds diep verankerd in de Finse samenleving, vooral in de kustgebieden en in steden als Helsinki.
