Op het moment dat ik dit schrijf, zitten we al in een ander land. We hebben deze ochtend Vilvius, Litouwen verlaten en na een busrit van een dikke 3 uur zijn we toegekomen in Bauska, Letland. Het was een Flixbus, wat tegen mijn principes is – ik wil bij voorkeur geen gebruik maken van lagekostenmaatschappijen, niet per vliegtuig maar ook niet per bus – maar we hadden geen andere keuze: de enige rechtstreekse verbinding is met Flixbus.
Maar het moet gezegd: de trip is zonder moeilijkheden verlopen: de bus vertrok mooi op tijd en kwam ook mooi op tijd toe. Ook van de app zit goed in elkaar: je krijgt duidelijke informatie, de QR-code is meteen beschikbaar en kon vlot gelezen worden door de buschauffeur en je kan onderweg de rit mooi volgen.
Vooraleer het over Bauska te hebben, wil ik nog een paar dingen over Litouwen delen, die ik de afgelopen dagen leerde:
- Litouwen is ruim dubbel zo groot als België in oppervlakte, maar heeft maar een kwart van het aantal inwoners van ons land.
- De onafhankelijkheidsstrijd van Litouwen eind jaren 80 begon in de context van de hervormingen van Michail Gorbatsjov (glasnost en perestrojka) in de Sovjet-Unie, waardoor meer ruimte ontstond voor openheid en burgerlijke initiatieven. In deze periode ontstond in Litouwen de beweging Sąjūdis (officieel opgericht op 3 juni 1988), die uitgroeide tot het centrum van de vreedzame strijd voor onafhankelijkheid. Aanvankelijk richtte Sąjūdis zich op culturele en taalkundige rechten, zoals het herstel van het Litouws als officiële taal, meer openheid over het stalinistische verleden, en erkenning van de geheime protocollen van het Molotov-Ribbentroppact, dat in 1939 het einde van de Litouwse onafhankelijkheid had betekend. De beweging organiseerde massale, vreedzame demonstraties, waarbij verboden volksliederen werden gezongen—vandaar de benaming “Zingende Revolutie”.
- De beweging werd steeds radicaler in haar eisen. In februari 1990 won Sąjūdis de verkiezingen voor het Litouwse parlement. Op 11 maart 1990 verklaarde Litouwen zich als eerste Sovjetrepubliek onafhankelijk van de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie probeerde dit later met geweld terug te draaien, maar de onafhankelijkheidsbeweging hield stand.
- Op 13 januari 1991 vond in Litouwen een van de belangrijkste en bloedigste momenten plaats in de strijd voor onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie. In de nacht van 12 op 13 januari probeerden Sovjettroepen met geweld de controle te herwinnen over strategische punten in de hoofdstad Vilnius, waaronder de televisietoren en het parlementsgebouw. Duizenden ongewapende Litouwers verzamelden zich rond deze gebouwen om hun net herwonnen onafhankelijkheid te verdedigen. De Sovjetmilitairen zetten tanks en machinegeweren in tegen de menigte. Daarbij werden 14 burgers gedood en raakten bijna 1.000 mensen gewond. De meeste slachtoffers vielen bij de televisietoren, waar de menigte probeerde te voorkomen dat de Sovjets de media in handen kregen. Ondanks het brute geweld hielden de Litouwers stand en slaagden ze erin de onafhankelijkheidsbeweging levend te houden. Deze gebeurtenis, bekend als de “Januari-gebeurtenissen” (Sausio įvykiai), wordt in Litouwen jaarlijks herdacht als de Dag van de Vrijheidsverdedigers. Het was een keerpunt: de internationale gemeenschap veroordeelde het geweld, en uiteindelijk leidde het tot de erkenning van Litouwse onafhankelijkheid.
Intussen zijn we dus in Bauska, in het zuiden van Letland.
De voornaamste reden waarom we hier zijn, is Rundāles pils, wat we morgen zullen bezoeken. Het is het belangrijkste barokke paleis van Letland en wordt vaak het “Versailles van de Baltische staten” genoemd. Verder heeft Bauska niet zo veel te bieden. Dat bleek ook toen we als enige van de Flixbus stapten. Alle andere passagiers reden blijkbaar door naar Riga. Er waren in Vilnius al niet veel toeristen, hier in Bauska zijn er echt zo goed als geen.
Om toch een beetje een beeld te krijgen van Bauska volgden we een audiogids doorheen het stadje. Bijzonder veel leverde dat niet op, vooral omdat je een reeks namen krijgt voorgeschoteld die je, als buitenlander, toch niks zeggen. Maar ik heb toch een paar foto’s kunnen maken. En we aten lekkere warme sushi bij een streetfoodtruck (RiceHill). Zij het dat we bijna weggeblazen werden, want er staat hier een ongelooflijk strakke wind. We wanen ons af en toe aan zee, wat vreemd is, want we zitten hier in vogelvlucht op 70 km van het dichtstbijzijnde grote water (de Golf van Riga).
